آگاهی از تفاوت های جنسیتی علاوه بر آن که زن و مرد را کمک می کنند تا بتواند به عنوان زوجی موفق در کنار هم سال ها خوشبخت زندگی کنند، به والدین نیز کمک می کند تا بدانند و بتوانند نسبت به فرزند دختر و پسر خود نوعی از رفتار را برگزینند که مناسب جنسیت فرزندشان باشد. با رفتاری این چنینی است که بخشی از مشکلات رایج بین والدین و فرزندان کاهش می یابد و والدین می توانند با درکی بهتر از دنیای درون فرزندان خود آن ها را پیمودن مسیر رشد و تعالی بهتر یاری رسانند.

کتاب های زیر برای والدینی پیشنهاد می شود که دارای فرزند دختر می باشند.

1. دنیای دختران

گابی شوستر /  کتایون تجلی

 پیدایش

هر دوره ای از زندگی دارای حساسیتهایی است. لکن در میان دوره های مختلف رشد از هنگام انعقاد نطفه تا مرگ نوجوانی را می توان از مهمترین دوره ها و حساس ترین ها دانست. زیرا فردی که تا کنون در حال انجام بازی های کودکانه  و رفتارهای مقتضی آن سن بوده است، حال دیگر در فضایی قرار گرفته که نه کودک است و نه شخصی بزرگسال، تغییراتی در جسم، روحیه و روان فرد به وجود می آید.طبیعتاً تغییر جسمانی و روانی نیازمند تغییر نگرش صحیح هم دارد. تغییر نگرشی، هم از طرف خود نوجوان و هم از طرف اطرافیان به خصوص والدین و خانواده اش که می تواند در رسیدن به هویت صحیح برای نوجوان و مسئولیتهایش تأثیر گذار باشد. در این میان تغییرات دوران بلوغ در دختران زودتر و سریعتر به نظر می رسد. دخترانی که دارای روحیات خاص  و منحصر به فردی هستند، که آن ها را از پسران متمایز می کند. لذا تنها گذاشتن دختران نوجوان بسیار مشکل ساز خواهد بود و آیندۀ وی را به مخاطره می اندازد. دورانی برای دختران نوجوان که تغییرات ظاهر شده اند، سر ناسازگاری با دیگران و والدین به بالاترین حد خود رسیده، تنهایی را بر هر چیزی ترجیح می دهد و خصوصیات دیگر که دراین دوره نوجوان را احاطه کرده است، استفاده از روش های اصولی و حساب شده به عنوان نیاز اساسی محسوب می گردد، تا دختران نوجوان با این دورۀ از زندگی  به خوبی کنار بیایند. در کتاب حاضر با عنوان «دنیای دختران» نوشتۀ گابی شوستر و ترجمۀ کتایون تجلی، سعی شده چگونگی کنار آمدن با مشکلات این دورۀ حساس برای رسیدن به آرامش جسمی و روانی نوجوان بیان گردد. کتابی که با تعریفی از دختر بودن و خصوصیات آن و دورۀ قرار گرفته دختران در آن شروع شده و با مسائلی همچون  تأثیر خانواده و دختران نوجوان بر یکدیگر، مدرسه و شغل و اوقات فراغت دختران نوجوان ادامه پیدا می کند.

1. با دخترم، ویژه والدین و مربیان دختران نوجوان

 علی احمد پناهی، داود حسینی

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

کتاب حاضر با عنوان «با دخترم » نوشته علی احمد پناهی و داوود حسینی که در ۴۴۷صفحه به نگارش د رآمده و توسط انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره به چاپ رسیده است، کتابی است که در مسائل تربیتی فرزندان دختر، به مربیان و والدین دختران نوجوان کمک شایانی خواهد کرد.

مساله تربیت، مساله مهمی است که باید به آن اهمیت ویژه ای داد و اینگونه نیست که فرزندان خود به خود تربیت شوند و نیاز به مراقبت و تربیت پدر و مادر نداشته باشند. به خصوص بعضی از فصول زندگی فرزندان از حساسیت بیشتری برخوردار است که اگر به نیاز های روانی و جسمانی فرزندان در آن دوره اطلاع کافی در دست والدین نباشد، ممکن است آسیب جدی به فرزندان وارد شود که دیگر قابل جبران نباشد. ازجمله دوران پر تنشی که فرزندان آن را سپری می کنند دوره نوجوانی است که به دلیل برخی از تغییرات جسمانی و روانی در این دوره، توجه ویژه والدین به نوجوانان را می طلبد.

کتاب حاضر که با عنایت به منابع غنی اسلامی نوشته شده است، به والدین و مربیان دختران نوجوان کمک می کند که با آگاهی از وضعیت روانشناختی فرزندان نوجوان و بحران هایی که در این دوره سپری می کنند، با علم و آگاهی به نیازشان پاسخ مناسب دهند.

این کتاب که کتاب جامعی در این حوزه می باشد و تقریباً تمام تلاش نویسندگان کتاب بر این بوده  که تمام مسائل این دوران را شناسایی و  بیان کرده باشند، در ده فصل به طور مفصل نوشته شده است که دراین ده فصل به مسائلی مهمی همچون، دوران بلوغ و اهمیت آن ، موفقیت نوجوان و راهکارهای آن، نوجوان و دوستی ها، سلامت و بهداشت تن و روان دختران، دروان قاعدگی ، آسیب شناسی دوران نوجوانی، مسائل جنسی ، والدین و فرزندان، تحصیل و احکام دختران نوجوان، اشاره شده است.

1. کلیدهای شناخت و رفتار با دخترها

 نانسی اسنایدرمن / اکرم کرمی

ص‍اب‍ری‍ن‌

یکی از مهمترین مباحث در بحث تربیت فرزند، توجه به موضوع رشد و یافته های روان شناسی رشد می باشد. روان شناسی رشد علمی است که جریان تحولات و تغییرات جسمی، ذهنی، عاطفی و عملکرد اجتماعی فرد را  در طول عمر مطالعه می کند. از زمانی که نطفه یک انسان منعقد می شود، دوره های گوناگونی با ویژگی های مختلف تا پایان عمر او طی می شود. یکی از این دوره های حساس و مهم بعد از دوره جنینی و ماههای اول تولد، دوره نوجوانی است. والدین با شناخت ویژگی های مشترک و خاص هر کدام از فرزندان پسر و دختر خود در این دوره، عملکرد موثری را در امر تربیت خواهند داشت.

 یکی از کتابهایی که با این رویکرد به مسئله تربیت فرزند پرداخته است کتابی است تحت عنوان «کلیدهای شناخت و رفتار با دخترها». این کتاب نوشته دکتر نانسی اسنایدرمن (نویسنده مطالب پزشکی برنامه ABC NEWS، ۲۰/۲۰ و صبح به خیر امریکا و همچنین نویسنده کتاب سفرهای ضروری) و پگ استریپ (نویسنده پنج کتاب از جمله باغبانی معنوی) می باشد که اکرم محمدی آن را به زبان فارسی برگردانده است. مطالب کتاب حاصل تجربیات نویسندگان کتاب دکتر اسنایدرمن به عنوان مادر دو دختر نوجوان و پگ استریپ مادر یک دختر نوجوان و همچنین تجربیاتی که دکتر اسنایدرمن از دیگر زنان در سراسر کشورش به دست آورده، می باشد. مطالعه این کتاب ما را تشویق می کند تا عبارات کلیشه ای و نادرستی را که مردم کوچه و بازار درباره دختران نوجوان به کار می برند، کنار بگذاریم. از آنجایی که مادران مهمترین نقش تربیتی را در دوران نوجوانی دخترانشان به عهده دارند، مخاطب این کتاب مادران می باشد. مهمترین پیام این کتاب برای مادران این است که خودشناسی کار بسیار دشواری است که از نوجوانی شروع می شود و تا بزرگسالی ادامه می یابد؛ برای اینکه به دخترمان کمک کنیم خود واقعی اش را بشناسد، ابتدا باید خود را بشناسیم. کتاب با بیان مهمترین نگرانی های مادران، به آنها کمک می کند مهمترین عوامل تغییر رفتار فرزندشان را بشناسند و رفتارهای مناسبی را اتخاذ کنند. نویسنده برای این منظور از تجربیات مادران، بیانات متخصصین و پژوهشهای انجام شده، بهره می جوید.

 به عقیده نویسنده برای اینکه دختر ما نوجوانی سالم بار آید و در آینده زنی پخته و با اعتماد به نفس شود، اولین قدم این است که نسبت به پیامهایی که درمورد زن بودنمان، بدنمان و ارزشهایمان به او می دهیم، آگاه باشیم. او می نویسد تربیت مؤثر مستلزم سه چیز است: ۱٫ ارتباط (ایجاد روابطی عاطفی و اصولی با کودکان) ۲٫ مقررات (تعیین حدودی منصفانه و ثابت برای رفتار نوجوانان ۳٫ حمایت از استقلال روحی (اجازه دادن به کودک برای اینکه عواطف خود را درک کند به آنها ارزش نهاده و آنها را ابراز نماید). نویسنده این اعتقاد را که نوجوانی به معنای دوری و اجتناب از والدین است را نمی پذیرد و معتقد است استقلالی که نوجوان در این دوره به دنبال آن است، به تنهایی و بدون یاری والدین نمی تواند شکوفا شود. نویسنده از بین چهار روش تربیتی که کارشناسان تشخیص داده اند، روش تربیت مدبرانه را در ارتباط نزدیک با رشد مثبت نوجوان می داند. تربیت مدبرانه، صمیمیت و گرمای عاطفی را با قاطعیت حدود رفتاری در هم می آمیزد و جوی ایجاد می کند که به نوجوان اجازه می دهد، عقاید و آرای خود را ابراز کند و فردیت خود را شکل دهد. این کتاب ۲۰۴ صفحه ای مشتمل بر هشت فصل می باشد که با بیان مطالب گوناگون و مهم دیگری در راستای تربیت دختران نوجوان، مادران را در رفتار مناسب با فرزندشان راهنمایی می کند.

 از آنجایی که نگارنده کتاب در فضای فرهنگی خود این کتاب را نوشته است، در جهت ارزیابی کتاب ناگزیر از بیان نکاتی هستیم. مهمترین مطلبی که باید به آن اشاره شود استفاده نویسنده از پژوهشهایی است که در فضایی کاملاً متفاوت از کشور اسلامی ما انجام گرفته است. برای خواننده آگاه روشن است که تسری نتایج حاصل از آن پژوهشها به دختران نوجوان کشور ما صحیح نیست ( مربوط به صفحاتی مثل ۳۶، ۳۳، ۵۰، ۱۲۷ و . . . ).  مطلب دیگر اینکه بسیاری از باورهای فرهنگی که در کتاب عنوان شده اند، سنخیتی با فرهنگ اسلامی ایرانی ما ندارند (مربوط به صفحه ۳۲، ۳۶، ۴۶، ۶۳، و . . . ). برای مثال نویسنده در صفحه ۳۶ می نویسد: در فرهنگ ما عشق ورزیدن به مادر نشانه وابستگی، ارتجاع و بی ارادگی و نپذیرفتن او به معنای فردیت، استقلال و جدیت است. خواننده زیرک می داند که منظور نویسنده، فرهنگ کشور امریکا و کشورهای مشابه است و باید هنگام استفاده از کتاب باورهای درست و غلط فرهنگ خودمان را مد نظر داشته باشد. البته باید گفت که به دلیل اینکه خانواده هایی (اگرچه اندک) با چنین بافتی در جامعه ما نیز یافت می شوند، ذکر این موارد بلامانع به نظر می رسد. مطلب پایانی اینکه مثل اکثر کتابهای غربی ترجمه شده، این کتاب هم حاوی اسامی غربی می باشد که به دلیل هشیاری خواننده تأثیر سوء فرهنگی خاصی نخواهد داشت.

1. روان شناسی دختران

 گیزلا پروشوف /  اکرم جعفرنژاد

معیار اندیشه

این کتاب سعی می کند افراد را به این فکر وادار کند که واقعا داشتن یک دختر، چه ویژگی ای دارد؟ دختر باید چگونه زنی در آینده شود؟ با توجه به واکنش های مختلف افراد در برابر پسر یا دختر( نگرش های مختلف به دختر و پسر که برخی از آنان نیز صحیح است به جهت تفاوت های ساختاری دختر و پسر و…) باید برخی تعلیم و تربیت ها را بدانیم، باید بدانیم که چه موقع دختر نیاز دارد که به او دختر خانم گفته شود؟ باید تفاوتهای اساسی دختر و پسر را شناخت.

این کتاب در هشت فصل گردآوری شده است:

فصل اول: چرا دختران متفاوت اند؟ یک قاعده کلی وجود دارد که همه انسان ها منحصر به فرد هستند، علاوه بر اینکه بین دختران و پسران تفاوتهائی در زیست شناسی آنان وجود دارد. تفاوتهائی در مغز آن ها ، تفاوت در زمان تولد، تفاوت هائی در هورمون های دختر و پسر. این تفاوت ها و تفاوت های بسیار دیگر سبب تفاوت دختر و پسر در بسیاری از مسائل می شود

فصل دوم: رابطه خود را با دخترتان گسترش دهید: اولین گام این است که انتظاراتی را که پیش از تولد داشته اید را کاملا فراموش کنید ( انتظاراتی مانند: بچه سفید، زیبا، آرام و…) باید این نکته را در نظر گرفت که برقراری ارتباط با نوزاد، پیش شرط رشد سالم وی می باشد. از نکات دیگر مطرح در این بحث بحث وابستگی دختران به پدر یا مادر می باشد. باید بیاموزیم که به برخی خواسته های دختر «نه» بگوئیم. علاوه بر اینکه تلاش کنیم تا الگوی خوبی برای وی باشیم، حتی در مسائلی مانند تغذیه او را به خوردن غذای سالم راهنمائی کنید.

فصل سوم: سال های اولیه زندگی او: باید دانست دختران چه در زمان نوزادی، چه هنگام راه رفتن، از نظر فیزیکی، عاطفی و عقلی سریعتر از پسران رشد می کنند، به دختر باید اجازه داد بدن خود را بشناسد، در وابط بین دختر و پدر و به طور کل والدین و دختر باید فاصله بین نسل ها را حفظ نمود. باید دانست که والدین شاد احتمال بیشتری دارد که فرزندان شاد داشته باشند.

فصل چهارم: دنیای عاطفی دختران: عزت نفس پایه و اساس رشد عاطفی دختر می باشد، اعتماد به نفس بالا به کاهش ترس او کمک می کند، ارتباط خوب دختر با پدر احتمال اعتماد به نفس بیشتر را افزایش می دهد.احساسات منفی مانند ترس و عصبانیت طبیعی اند و نباید سرکوب شوند، باید به دختران آموزش داد تا مهارت های لازم را  برای برخورد با آسیب ها بیاموزند لذا نباید زیاد از آنان مراقبت نمود، دختران را به باور کردن خودش تشویق کنید.

فصل پنجم: جامعه چگونه بر دختران تأثیر می گذارد: باید به تصورات جامعه از دختران فکر کنیم، به اسباب بازی ها و عروسک های وی توجه کنید و به او بگوئید دنیا چیزی فراتر از اسباب بازی است. باید دانست که دختران مرتبا از سوی رسانه ها و … پیام های ممخربی درباره ظاهر خود دریافت می کنند. خواندن برخی کتاب ها که روحیه قدرتمندی علاوه بر ایجاد خلاقیت به دختران می دهد ضروری است

فصل ششم: مدارس و یادگیری: در انتخاب مدرسه دقت کنید، باید دانست عملکرد ضعیف دختر در ریاضی، اساسا در نتیجه نگرش والدین، مواد آمزشی نامناسب و کلیشه های جنسیتی است، این نکته مهم را باید دانست که نگرش والدین نسبت به توانائی های دختر خود در نگرش وی به توانمندی هایش مؤثر است.

فصل هفتم: دوران نوجوانی و جوانی: باید بروز برخی تغییرات فیزیکی و عاطفی ایام بلوغ را به دختر آموزش داد، درباره قاعدگی با او به صراحت سخن بگوئید و به او بگوئید برای این اتفاق باید جشن گرفت و خوشحال بود، باید تعادلی بین ازادی و محدودیت ایجاد کنید تا حس مسئولیت پذیری را در دختر رشد دهید، درباره برخی علائم هشداردهنده مانند بی اشتهائی عصبی، پراشتهائی عصبی، مصرف مواد و…تحقیق کنید و علائم آن را بشناسید، برخی آموزش های دفاع شخصی را به وی بیاموزید.

فصل هشتم: روابط در خانواده: رابطه مادر و دخترمی تواند بهبود یابد به شرط اینکه با دختر و روحیاتی که از کودکی با خود آورده کنار آمد، درباره مادر، مادربزرگ و اجداد دخترتان با وی صحبت کنید تا به آنها افتخار و منبع الهامی برای وی شود. پدر باید بداند اولین مرد زندگی دختر خویش است لذا باید این مسئله را مهم بداند، خواهر و برادر و نیز ترتیب به دنیا آمدن فرزندان، نقش مهمی در رشد و شکل گیری شخصیت دختران دارد.

1. شگفتی دختران؛ طبیعت نهان دخترانمان را درک کنیم

 میشل گوریان /  مهدی قراچه داغی

نقش و نگار

انسان ها موجوداتی هستند که همه به زندگی کردن با هم محتاجند و به همین سبب مراودات بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند، به گونه ای که اگر کسی مثلا از سیاره ای دیگر آن ها زیر نظر بگیرد خواهد پنداشت که این انسان ها چقدر شبیه به یکدیگر هستند و خصوصیات آن ها گویا با هم یکی است. اما واقعیت امر این است که این ظاهر قضیه است. انسان ها با وجود ارتباطات وسیعی که با یکدیگر دارند اما هریک مانند جزائری جدا از هم داراری خصوصیات شخصیتی و تفاوت های فردی می باشند که آن ها را از یکدیگر جدا می کند. این مساله را والدینی که به تازگی صاحب فرزند دوم شده اند به خوبی درک می کرده و تفاوت ها از همان ایام نوباوگی خود را نشان می دهند. به ویژه اگر فرزندان آن ها از دو جنس مختلف باشند. ویژگی ها و نیازمندی های پسران با ویژگی ها و نیازهای دختران تفاوت های زیادی دارد. همین موضوع سبب شده است تا دکتر مایکل (میشل) گوریان دست به تالیف کتابی با نام “شگفتی دختران؛ طبیعت دخترانمان را بهتر درک کنیم” بزند. وی از روانشناسان و مشاوران خانواده است که در رسانه های آمریکا حضور داشته و شخصی شناخته شده است. این کتاب در ۳۷۲ صفحه توسط مهدی قراچه داغی به فارسی ترجمه شده است.

تکیه اصلی نویسنده آشنا ساختن والدین و یا مخاطبینش با سیستم بیولوژی، اعصاب و هورمونی دختران است. او از این طریق به خوبی تفاوت های دختران را از پسران تشریح می کند. برخی نیازهای روانی آنان را نیز با روشن کردن علت نورولوژیک آن بیان می دارد. به گفته وی قصد او تالیف کتاب، پاسخ دادن به این سوال بوده است که «دختر داشتن یعنی چه؟». او بنا دارد تا به وسیله نظرات کاملا علمی به هدفش برسد تا والدین بتوانند در کار بزرگ کردن دخترانشان با اطلاعات دست اول مواجه شوند. اما او به این مقدار بسنده نکرده و در بخش هایی از کتاب دست به تحلیل هایی اجتماعی و فلسفی زده و درباره مسائلی چون فمینیسم و جنبش های برابرطلبی زنان نظراتی را ارائه می دهد که در ادامه به آن ها بیشتر اشاره خواهد شد. وجه تمایز این کتاب از کتاب های دیگر ارائه کردن اطلاعات جامعی از فیزیولوژی و خصوصیات بیولوژی  دختران است تا از این طریق بهتر بتوانیم آن ها را درک کنیم. سوال های زیادی مانند این ها در ذهن والدین است: چگونه با دختر پانزده ساله ام حرف بزنم؟ چرا این روزها دخترها اینقدر بدخلق شده اند؟ با خواسته های جنسی دخترم چه کار باید بکنم؟ چگونه می توان بدون خدشه دار کردن استقلال و عزت نفس دختر، به او نظم و انضباط را آموخت؟ این ها و بسیاری سوالات دیگر را می توان از این کتاب پاسخ گرفت. البته شیوه نویسنده ارائه تمرینات عملی روزانه نیست، وی بیشتر سعی دارد تا با ارائه تحلیل هایی به شناخت افزایی والدین پرداخته و آن ها را در تربیت دخترانشان کمک کند. مثلا او درباره بحث عزت نفس دختران تحلیل هایی اجتماعی را ارائه می دهد. طبق همین مبنا او بسیاری از مشکلات نوجوانان را به خاطر خلأ اطلاع از خود دانسته و به شیوه خوددانش‌درمانی سعی بر رفع این قبیل مشکلات در نسل دختران دارد. در این کتاب با مراحل رشد دختران در ۴ مرحله آشنا می شویم که بازه سنی از بدو تولد تا ۲۰ سالگی دختران را پوشش می دهد. با تقسیم بندی این مراحل بر اساس سن فرزند، می توانیم نیازهای ویژه آن سن را بهتر شناخته و به اقدام برای تربیت بهتر و بیشتر آنان بپردازیم.

انسان ها موجوداتی هستند که همه به زندگی کردن با هم محتاجند و به همین سبب مراودات بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند، به گونه ای که اگر کسی مثلا از سیاره ای دیگر آن ها زیر نظر بگیرد خواهد پنداشت که این انسان ها چقدر شبیه به یکدیگر هستند و خصوصیات آن ها گویا با هم یکی است. اما واقعیت امر این است که این ظاهر قضیه است. انسان ها با وجود ارتباطات وسیعی که با یکدیگر دارند اما هریک مانند جزائری جدا از هم داراری خصوصیات شخصیتی و تفاوت های فردی می باشند که آن ها را از یکدیگر جدا می کند.

نویسنده دارای نگاه بسیار مثبت و والایی به واقعیت مادرشدن و مادری کردن است. او مادری کردن را مقدس دانسته و آن را وظیفه اصلی یک زن می داند. با توجه به شاغل بودن اکثر زن ها در آمریکا، نویسنده مادری کردن را بر کار ترجیح داده و به زنان توصیه می کند برای داشتن فرزندان و دخترانی با تربیت صحیح، به این وظیفه به خوبی عمل کنند. به همین منظور او ده اصل را برای یک مادر خوب بودن ارائه می کند.

تاکید بر خانواده و ارزش های آن نیز از دیگر مواردی است که نویسنده بر آن تاکید بسیار زیاد دارد. او برای انسان، نه یک خانواده بلکه، سه خانواده بر می شمرد که علاوه بر والدین، فامیل های نزدیک درجه اول و سپس همسایه ها، آشنایان و دوستان حلقه های شماره دو و سه آن را تشکیل می دهند.

نویسنده دارای نگاه بسیار مثبت و والایی به واقعیت مادرشدن و مادری کردن است. او مادری کردن را مقدس دانسته و آن را وظیفه اصلی یک زن می داند. با توجه به شاغل بودن اکثر زن ها در آمریکا، نویسنده مادری کردن را بر کار ترجیح داده و به زنان توصیه می کند برای داشتن فرزندان و دخترانی با تربیت صحیح، به این وظیفه به خوبی عمل کنند. به همین منظور او ده اصل را برای یک مادر خوب بودن ارائه می کند.

تاکید بر خانواده و ارزش های آن نیز از دیگر مواردی است که نویسنده بر آن تاکید بسیار زیاد دارد. او برای انسان، نه یک خانواده بلکه، سه خانواده بر می شمرد که علاوه بر والدین، فامیل های نزدیک درجه اول و سپس همسایه ها، آشنایان و دوستان حلقه های شماره دو و سه آن را تشکیل می دهند.

با توجه به نگاه تحلیلی، اجتماعی و فلسفی نویسنده بسیار واضح است که در این کتاب در سطح وسیعی از فمینیسم و جنبش برابری طلبی زنان صحبت به میان آمده باشد. وقتی قرار است دختران امروز به زنان، همسران و مادرانی برای فردا تبدیل شوند، با توجه به فضای حاکم بر مغرب زمین، مگر می شود از فمینیسم صحبت نکرد؟ اما آنچه قابل توجه می باشد نوع تحلیل میشل گوریان از این پدیده است. وی درباره تاریخی که بر زنان کشورش گذشته است مباحثی را مطرح می کند: نداشتن حق رای زنان، نداشتن حق فعالیت های اقتصادی، جنس درجه دوم شمرده شدن زنان در غرب، کم ارزش شمردن کار آنان در بیرون و دادن حقوق بسیار کمتر از مردان به آنان، نداشتن حق ایمنی جسمی و مسائل فاجعه بار دیگری از این دست. با استناد به گزارش های اف بی آی که در صفحه ۳۹ کتاب آمده است، از هر چهار دختر یا زن یک نفر مورد تجاوز یا بهره کشی جنسی واقع می شود، از هر ده دختر یا زن یک نفر به دست مردان کتک می خورد، بسیاری از مونث ها در مدرسه یا محیط کار مورد آزار جنسی قرار می گیرند، با استناد به این گزارش ها می توان ادعا کرد که شروع جنبش فمینیستی در غرب امری کاملا عادی و طبیعی است و زنان نیاز به حقوق اولیه خود داشته اند. به همین دلایل نویسنده ابراز می دارد که با فمینیسم مخالف نیست اما او مطالبی عمیق تر را ارئه کرده و به نقاط بسیار منفی که این جنبش و آموزه های آن برای زنان دارد اشاره کرده و بانوان پیشنهاد می دهد بیایید به جای فمینیست بودن زنانه باشید. وی برای این فلسفه خود مولفه هایی را بیان و تفاوت های آن را با فمینیسم به صورت مفصلی بیان می دارد. به دو مورد اشاره می شود: طبق فلسفه زنانه بودن، زنان و مردان هردو قربانیان یک نظام اجتماعی مبتنی بر ترس و خشونت هستند در حالیکه بر طبق نظر فمینیسم زنان بیش از مردان رنج می برند و همه چیز به نفع مردان است. طبق فلسفه زنانگی ازدواج و مادر شدن امری مقدس است اما طبق نظر فمینست ها ازدواج ذاتا مردود است و تفاوت های بسیار دیگر …

ذکر چند نکته:

۱٫ نویسنده در اوایل بر مسائل بیولوژیک بسیار تاکید کرده است گویی انسان همین جسم می باشد اما در بخش های پایانی به مسائل معنوی نیز توجه داشته است.

۲٫ تحلیل های جالب نظر و تقریبا صحیح نویسنده از فمینیسم و ارائه نظریه زنانه بودن به عنوان یک جایگزین، عمدتا در بخش های انتهایی کتاب ذکر شده است.

۳٫ وی در صفحه ۶۱ بیان می دارد که مغز بسیار پیچیده است و دانشمندان امروزی حتی به این فکر افتاده اند که مغز جایگاه روح انسان است. اما باید گفت، پیچیده بودن مغز بر هیچ کس پوشیده نیست اما با توجه به مادی نبودن روح یا نفس تعبیر به جایگاه داشتن برای آن دور از واقعیت است. هرچند معتقدیم مغز اشرف اعضای بدن بوده و بیشترین سطح ارتباط با روح یا نفس را داراست.

۴٫ در صفحه ۳۱۹ اشاره به مطلبی از قرآن کریم شده است که حاکی از عدم آگاهی کامل نویسنده می باشد.

۵٫ نویسنده با توجه به فرهنگ خود و اسطوره هایش، سیندرلا را به عنوان نماد یک دختر مقدس (در صفحه ۳۰۹) معرفی می کند و در جریان نقل داستان او می گوید که در مهمانی با شاهزاده می رقصید (در صفحه ۳۱۵). این مطلب کاملا وابسته به فرهنگ بوده و از نظر فرهنگ غنی ما امری عجیب و مردود است.

۶٫ موارد دیگری مانند رفتن به کلیسا، استفاده از الکل در کتاب ذکر شده است که خواننده زیرک ایرانی خواهد توانست آن ها را با توجه به فرهنگ و دین غنی خود نادیده گرفته و فقط از نکات علمی و تحلیل های جالب کتاب درباره تربیت دختران به خوبی کامل بهره ببرد.

1. دختران چه می پرسند

 محمود اکبری

سنابل

کتاب حاضر با عنوان «دختران چه می پرسند؟» توسط محمود اکبری نوشته شده است که شامل ۸ فصل می باشد و این فصل ها در ۱۴۰ صفحه گنجانده شده است. همان طور که از اسم کتاب مشخص است محوریت کتاب پرسش هایی است که در میان دختران رایج است.

سوالات این کتاب در هفت موضوع دسته بندی شده است که در هر موضوع سوالات متناسب با آن موضوع مطرح شده است. این موضوعات عبارتند از: بلوغ، دوستی و عشق، حجاب و پوشش، ازدواج، راز تفاوت و تبعیض ها، محرم و نامحرم، نماز و در پایان نیز سوالات متفرقه ای مطرح شده است.

از جمله نکاتی که قابل ذکر است این که برخی از پرسش ها که در حوزه تخصص نویسنده نیست و مختص به افراد یا علم خاصی است، از کتب و نظرات متخصصان همان حوزه استفاده شده است. برای مثال سوالات شرعی را از رساله های مراجع عظام پاسخ می دهد که به تناوب از نظر مراجع مختلف استفاده می کند. برخی از مباحث اعتقادی را از شهید مطهری و تفاسیر استفاده می کند و آن دسته از سوالاتی را که بیشتر جنبه عمومی دارند را خود نویسنده پاسخ می دهد.

اگرچه برخی از پاسخ های کتاب کوتاه است و آن چنان که باید کافی نیست، ولی می توان گفت برای مطالعه دختران و همچنین آشنایی با سوالات و شبهه هایی که دختران با آن مواجه هستند، می تواند کتاب مفیدی باشد. تعداد بالای چاپ این کتاب (جلد حاضر، چاپ چهاردهم است) نشان از استقبال از این کتاب و به نوعی موفقیت کتاب در حیطه خودش می باشد.

1. دختران و مزاحمت­ها

 محمود اکبری

فتیان

یکی از مباحثی که پیرامون که دختران وجود دارد، بحث امنیت آنان است، که کتاب حاضر با عنوان «دختران و مزاحمت ها» به این موضوع پرداخته است. محمود اکبری این کتاب را در ۱۲۲ صفحه نوشته است. کتاب به مجموعه ای از عوامل و زمینه های ناامنی بانوان و نیز راهکارهایی جهت ایجاد امنیت فردی و اجتماعی بانوان می پردازد. این بررسی در سه فصل ارائه می شود، که نام کتاب هم از یکی از این فصل ها انتخاب شده است. فصل های کتاب عبارتند از: دختران و امنیت، دختران و مزاحمت ها، دختران و حجاب.

فصل اول کتاب به موضوع امنیت دختران می پردازد و پس از مفهوم شناسی امنیت، به اقسام امنیت اشاره می کند. فصل دوم کتاب که بخش اعظم و اصلی کتاب را در بر دارد، به موضوع مزاحمت هایی اشاره می کند که ممکن است برای بانوان ایجاد شود. یکی از مباحثی که در این فصل ارائه شده، انواع مزاحمت هاست که مزاحمت های تلفنی و خیابانی از جمله این انواع هستند. نویسنده در ادامه به نمونه هایی از مزاحمت های خیابانی در غرب می پردازد. سپس به زمینه هایی اشاره می کند که موجب ایجاد مزاحمت برای بانوان می شود و موارد نسبتا زیادی را عنوان می کند که مباحث کاربردی و مفیدی می تواند باشد. البته به هر یک از عوامل به صورت مختصر پرداخته می شود.

پیامدهای مزاحمت و راهکارهای جلوگیری از مزاحمت از جمله مباحثی است که در این بخش آمده است. فصل پایانی کتاب به موضوع دختران و حجاب پرداخته است و پس از این که به فلسفه حجاب اشاره می کند، به بحث حجاب در قران می پردازد. کیفیت و حدود حجاب از موضوعاتی است که ارائه می شود.

نویسنده برای جمع آوری مطالب کتاب از منابع متفاوتی استفاده کرده است و در موضوعاتی که نیاز به آمار خاصی است، آمارهای مربوط به موضوع را ارائه می کند، و در مواردی نیز با مطرح کردن داستان هایی که اغلب واقعی هستند به تبیین هرچه بهتر مطالبش می پردازد. کتاب می تواند برای مخاطبان عمومی اش مطالب کاربردی را ارائه کند و با توجه به این که در کتاب از آیات و روایات نیز استفاده شده، می تواند مفید و قابل استفاده باشد.

1. بلوغ راهنمای والدین

احسان کاظمی، سیدحمید آتش پور

 ابوعطا

انسان دارای دوره های مختلفی از جهت رشد است. دوره هایی که برخی دارای اهمیت بیشتری هستند. از جملۀ دوره های حساس رشد نوجوانی است. نوجوانی که برخی از آن به برزخ یاد می کنند. چرا که از طرفی کودکی را پشت سر گذاشته و از طرفی هم بزرگسالی ومسئولیت های آینده را پیش رو دارد. شاید به همین خاط باشد که از نظر عامۀ مردم و حتی عدۀ زیادی از والدین شاید هنوز زود باشد که دربارۀ فکر نوجوان و فلسفۀ زندگی در نظر او سخن بگوییم. آنان اظهار می‌کنند که نوجوان، هنوز کم سن و کم تجربه، و با این‌گونه مسائل و امور، بیگانه است. درحالی‌که از مختصات دوران نوجوانی، بلوغ، رشد ذهنی و بارور شدن توان عقلی است. نوجوان در گذشته‌ای نه چندان دور، از جهت عقل و خرد، کودکی تسلیم بود و قدرت استقلال نداشت، اما اینک در شرایطی است که می‌تواند عقلانی بیندیشد و حسن و قبح را از یکدیگر تشخیص دهد و زشت و زیبا را از هم باز شناسد. اما از جمله خصوصیات دوران نوجوانی بلوغ است. بلوغی که خود را در وضعیت جسمانی، وضعیت عاطفی و رفتاری جدید خود را نشان می دهد. این تغییرات است که این دوره را مهم جلوه می دهد و دلیل دیگر اهمیت این دوره رفتارها و نوع مواجهه والدین با این تغییرات و نوجوانشان است. رفتارهایی که می تواند آسیب زا و پر مخاطره باشد و نوجوان را در مسیر رفتارهای مخر�’ب و تهدید کننده همچون بزهکاری، ترک تحصیل، اعتیاد و موارد دیگر قرار دهد. بر همین اساس درکتاب حاضر با عنوان «بلوغ» نوشتۀ احسان کاظمی و دکتر سید حمید آتش پور سعی شده است، رهنمودهایی برای درک بهتر والدین از بلوغ و نحوه ی صحیح مواجهه با تغییرات رفتاری،عاطفی و فکر نوجوان خویش بیان شود. کتابی که در پنج فصل و با محوریت آشنایی دادن والدین از بلوغ، مشکلات دوران بلوغ، بهداشت دوران بلوغ دختران و پسران، آشنایی با ویژگی های دوران نوجوانی و در آخر والدین و شیوه های ارتباط مؤثر با نوجوان نگاشته شده است.

1. جنسیت و دوستی؛ مواجهه­ای اسلامی با مسأله رابطه دختر و پسر

 حسین سوزنچی

معارف

یکی از مباحث مبتلی به جوانان امروز، مسأله رابطه دختر و پسر است. اسلام در مورد این قضیه نظرات مفید و البته مهمی دارد که کتاب حاضر با عنوان «جنسیت و دوستی» به مواجهه اسلامی با این مسأله می پردازد. دکتر حسین سوزنچی (عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم) این کتاب را در ۲۱۴ صفحه به تحریر در آورده است. ایشان پس از این که در اثری از خود، تبیینی از معنا و امکان نظری «علم دینی» ارائه داد، در این کتاب بر آن است که مصداقی از حل مسأله در «علم دینی» نشان دهد، لذا به این بحث از منظر اسلام پرداخته است.

مباحث کتاب در چند فصل به مخاطبانش ارائه شده است: از آن جا که در دنیای معاصر سبک زندگی غربی و نگاه سکولاریستی در فضای موضوع مرتبط با کتاب (رابطه دختر و پسر) غالب شده است، در فصل اول تبیین پیش فرض ها و مبادی حاکم بر راه حل مورد نظر نگارنده (از منابع اسلامی گرفته شده است) که با راه حل های رایج در فضای سکولار متفاوت است، مورد توجه قرار می گیرد. در فصل دوم، با توجه به اصولی که در فصل اول به آن پرداخته شده، تا حدودی آسیب شناسی وضع موجود و تصویری از وضع مطلوب جامعه از حیث روابط دختر و پسر ترسیم می شود، تا از طرفی مسأله مورد بحث روشن تر شود و از طرفی دیگر زمینه برای درک صحیحی از آنچه به عنوان راهکار ارائه می شود، آماده شود.

راه حلی که از زاویه نگاه اسلامی برای سطح خرد اجتماعی؛ یعنی برای خود خانواده ها و برای مخاطبین دختر و پسر می تواند ارائه شود، در فصل سوم مطرح می شود. در فصل چهارم به نکاتی درسطح کلان اجتماعی اشاره شده و در پایان نیز جمع بندی ای از مباحث ارائه شده است. همچنین از آنجا که یکی از گزینه های پیشنهادی برای رفع معضل در این زمینه، مسأله ازدواج موقت بوده، در قسمت ضمیمه کتاب برخی از شبهاتی که در این مورد مطرح شده مورد بررسی قرار می گیرد.

مخاطبان کتاب از سویی متخصصان مربوطه در رشته های علوم اجتماعی و علوم اسلامی هستند و از سویی دیگر کسانی که با مسأله مورد نظر به طور مستقیم مواجه هستند (جوانان، خانواده های آنان، مسئولان و سیاست گذاران کشور) می توانند باشند.

1. حجاب و نقش آن در سلامت روان

 عباس رجبی

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

کتاب حاضر با عنوان «حجاب و نقش آن در سلامت روان» توسط عباس رجبی در ۱۹۸ صفحه نوشته شده است. نویسنده بر آن است تا با پژوهش میدانی به رابطه میان حجاب و سلامت روان بپردازد. البته اگرچه در این پژوهش از کار میدانی استفاده شده است، ولی جنبه نظری و توصیفی پژوهش از اهمیت بیشتری برخوردار است و بر جنبه میدانی و عملی آن می چربد. کتاب دارای پنج فصل می باشد.

فصل اول به تاریخچه حجاب می پردازد و مسأله پوشش زن را از یونان و روم باستان تا ظهور اسلام بررسی می کند. در این فصل به حجاب زنان ایرانی در مقاطع مختلف زمانی اشاره دارد. فصل دوم کتاب با عنوان «فطری بودن حجاب و غریزه تبرج زن» مطرح شده است. در این بخش به این مسأله اشاره شده است که پوشش زن یک امر فطری است و از طرفی غریزه خودنمایی نیز در وی وجود دارد و باید در این غریزه اعتدال را رعایت کرد و افراط در این امر عواقب زیان باری خواهد داشت.

فصل سوم به رابطه حجاب و سلامت روانی زن اشاره می شود که موضوع اصلی کتاب می باشد. در فصل بعد به مبحث سلامت روانی و اضطراب پرداخته شده است و ضمن تعریف سلامت روانی و اضطراب، به دیدگاه ها و مکاتب مختلف در مورد اضطراب اشاره می شود. در فصل پایانی نویسنده به نتایج تحقیقات میدانی که انجام شده است می پردازد. مؤلف ضمن بیان روش تحقیق، جامعه و نمونه آماری تحقیق، به پرسش نامه و اعتبار آن می پردازد و در پایان به نتیجه گیری از تحقیق و مباحث ذکر شده می پردازد.

با توجه به موضوع تحقیق و کاربردی بودن مسأله مطرح شده در کتاب، و تحقیق میدانی که انجام شده، می توان گفت که تحقیق نسبتا جامعی انجام شده است و برای کسانی که در موضوع حجاب کار می کنند و همچنین برای خانم ها می تواند بحث مفیدی باشد و بیش از پیش به ضرورت حجاب می توان پی برد.

1. به دخترم؛ نامه های یک دختر دانشجو به مادرش

 ابوالفضل اقبالی

 تلاوت آرامش

تمایل و یا عدم تمایل نسبت به هر پدیده ای منوط به دو شرط اساسی است که اولین و مهمترین ان کسب آگاهی و شناخت نسبت به آن پدیده می باشد. به عبارت دیگر اطلاع از ماهیت و چیستی یک پدیده است که منجر به نفی و یا پذیرش آن می گردد.

کتاب به دخترم نوشته ابوالفضل اقبالی و کتابی ۱۲۸ صفحه ای است که در مورد مساله حجاب از دریچه دیگری وارد شده است و متفاوت از بحث و نظرهایی که پیرامون آن در میان نخبگان جامعه که بیشتر به صورت انتزاعی است بیان شده است. نویسنده در مقدمه کتاب مدعی است که این نوشتار بر آن است تا متناسب با ذهنیت ها و دغدغه های سطح عمومی جامعه پیرامون موضوع حجاب، به بررسی ابعاد این مقوله بپردازد. نگارنده تلاش کرده است تا با استفاده از روش های مختلف، پرسش ها و شبهات موجود در جامعه حول محور حجاب ر اجمع آوری کرده و در یک قالب ساده و روان به ارزیابی سوالات و مباحث جاب بپردازد. او و نوشته اش به دنبال پاسخگویی به تمامی شبهات فقهی و کلامی و علمی موجود در باب حجاب نبوده است و از ابتدا قصد آن بوده که کتابی متناسب با نیازها و سوالات جوانان و دانشجویان و مسایل مبتلا به آنان نوشته شود. قالب این نوشتار نامه نگاری است و به همین خاطر امکان ارجاع دادن به منابعی که از آنهاا استفاده شده است به صورت معمول در نامه امکان پذیر نبوده لذا در بخش پایانی کتاب منابعی که از آنها استفاده گردیده ، آمده است.

1. بررسی مسائل جوانان

 محمد سبحانی نیا

بوستان کتاب

«بررسی مسائل جوانان» عنوان کتابی است که «محمد سبحانی» آن را در ۳۱۶ صفحه نوشته است. کتاب مجموعه ای از مقالات از نویسنده کتاب است که در مجله معارف اسلامی به چاپ رسیده است. کتاب بر آن است تا مسائل جوانان را در موضوعات زیر بررسی کند: بحران هویت، بلوغ، غریزه جنسی، نوگرایی، محبوبیت، امیدواری، اعتدال، شادی، انتقاد و مثبت نگری.

کتاب موضوعات فوق را در فصل های جداگانه ای بررسی می کند. «جوان و بحران هویت» اولین موضوعی است که مورد بررسی قرار می گیرد. مؤلف در این بخش به مفهوم شناسی هویت می پردازد و اقسام هویت را مطرح می کند. در ادامه به بحران هویت اشاره می کند و راه دست یابی به هویت را برای مخاطب تبیین می کند.

«جوان و بحران بلوغ» موضوع دومی است که در کتاب آمده است، که در آن انواع بلوغ بیان می شود و پس از آن مباحث پیرامون بلوغ و چالش های مرتبط با آن مورد بررسی قرار می گیرد. بخش های بعدی کتاب به جوان و مسائل جنسی پیرامون او می پردازد و بیان می دارد که چگونه می توان غریزه جنسی را تعدیل بخشید. «جوان و محبوبیت» بخش بعدی کتاب است که در آن به اقسام، عوامل، آثار و موانع محبوبیت اشاره شده است. در مبحث بعدی، نویسنده به مسأله «جوان و نوگرایی» می پردازد، که بحث اسلام و نوگرایی را نیز در این بخش بررسی می کند. در بخش جوان و اعتدال، معنای اعتدال و جایگاه آن در اسلام مورد بررسی قرار می گیرد و در ادامه مسأله «جوان و نشاط» مطرح می شود که پس از بیان ضرورت شادی به اقسام آن و مهم ترین راهکارها برای رسیدن به شادی مقبول اسلام اشاره می شود.

مسأله انتقاد و مثبت نگری دیگر مباحثی است که در این کتاب مطرح می شود و در بخش پایانی به موضوع «جوان و امیدواری» اشاره می شود، که مؤلف این مبحث را در اسلام بررسی کرده و راه های رسیدن به امیدواری را معرفی می کند.

کتاب از این لحاظ که به بیشتر مسائل مبتلی به جوانان پرداخته و جایگاه این مسائل را در اسلام بررسی کرده می تواند مفید باشد. ضمن این که در موضوعات مختلف پس از مطرح کردن بحران ها و مسائل جوانان، راهکارهایی را برای برون رفت از این بحران ها ارائه می کند.