بر اساس گزارش مرکز آمار: ۸۲ درصد زنان سرپرست خانوار بیکارند

به گفته رئیس سازمان آمار ایران اکثریت زنان سرپرست خانوار استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان بی سواد و یا کم سواد هستند که این خود می تواند برای تربیت فرزندان شان تبعاتی در پی داشته باشد. در این میان وضعیت زنان سرپرست خانوار در استان تهران به مراتب بهتر است.

رئیس سازمان آمار ایران با پیش بینی افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار تا سه سال آینده گفت: در حال حاضر بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در سال ۹۰، سرپرست ۱۲ درصد خانوارهای ایرانی زن است.

به گزارش مهر، عادل آذر در همایش کارآفرینی و ایجاد اشتغال زنان سرپرست خانوار در دانشگاه صنعتی شریف با بیان این مطلب افزود: در سرشماری سال ۹۰، ۲۱ میلیون و ۱۱۰ هزار و ۴۸۱ خانوار شناسایی شد که ۸۸ درصد سرپرست های آنها مرد و ۱۲ درصد آنها زن هستند. این در حالی است که در سرشماری های ابتدایی تعداد زنان سرپرست خانوار ۶.۵ درصد بود اما در سال ۹۰ با رشد دو برابری مواجه شدیم. بر این اساس پیش‌بینی می کنیم تا سه سال آینده آمار زنان سرپرست خانوار به ۱۵ درصد برسد.

۸۲ درصد زنان سرپرست خانوار بیکارند

وی ادامه داد: بر اساس سرشماری های انجام شده دو میلیون و ۵۰۰ هزار زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد که در حال حاضر تنها ۱۸ درصد از آنها شاغل و ۸۲ درصد از آنها بیکار هستند. وی با بیان اینکه آمارهای گرفته شده از تعداد زنان سرپرست خانوار بر اساس سه گروه سنی کمتر از ۳۵ تا ۶۴ سال و بالای ۶۵ سال است، تصریح کرد: آمارها حاکی از آن است که بیشتر زنان میانسال سرپرست خانوار هستند.

سیستان و بلوچستان پرجمعیت ترین استان دارای زنان سرپرست خانوار

آذر اعلام کرد که سیستان و بلوچستان پرجمعیت ترین استان دارای زنان سرپرست خانوار است و خراسان جنوبی و خراسان رضوی به ترتیب در رده استان های دوم و سوم قرار دارند. کردستان با داشتن ۹.۵ درصد از زنان سرپرست خانوار، بویراحمد ۱۰ درصد و قزوین ۱۰.۲ درصد کمترین استان‌ها در تعداد جمعیت زنان سرپرست خانوار است.

به گفته رئیس سازمان آمار ایران اکثریت زنان سرپرست خانوار استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان بی سواد و یا کم سواد هستند که این خود می تواند برای تربیت فرزندان شان تبعاتی در پی داشته باشد. در این میان وضعیت زنان سرپرست خانوار در استان تهران به مراتب بهتر است.

وی ادامه داد: در میان جمعیت زنان سرپرست خانوار ۱۱ درصد بی سواد در سنین کمتر از ۳۵ سال، ۴۴ درصد بی سواد در سنین ۳۵ تا ۶۴ دیده می شود، اما در مجموع باید گفت که ۵۵ درصد زنان سرپرست خانوار بی سواد و ۱۹ درصد تنها سواد ابتدایی را دارند. آذر با بیان اینکه ۱۳ درصد زنان سرپرست خانوار در سن زیر ۳۵ سال در جستجوی کار هستند، تصریح کرد: به دلیل نبود شغل برای زنان سرپرست خانوار اکثریت آنها مهاجرپذیرند.

رئیس سازمان آمار ایران درباره دلایل سرپرست شدن زنان در خانواده توضیح داد: ۳۵ درصد از زنان سرپرست خانوار به رغم داشتن همسر سرپرست هستند. از ۶۵ درصد باقیمانده، ۲۰ درصدشان به دلیل فوت همسر که دلیل عمده اش تصادفات جاده ای است، زنان را مجبور کرده تا به عنوان سرپرست خانوار معرفی شوند. همچنین ۲۶ درصد زنان سرپرست خانوار مطلقه هستند.

کمترین درآمد سالانه زنان سرپرست خانوار

به گفته وی، کمترین درآمد زنان سرپرست خانوار مربوط به استان سیستان و بلوجستان است که در آمار بدست آمده درآمد یک زنان سرپرست خانوار در سال سه میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است که این میزان درآمد برای گرداندن یک خانواده با چندین فرزرند در طول سال فاجعه است. همچنین بالاترین درآمد زنان سرپرست خانوار در طول یکسال مربوط به استان تهران است که درآمد اعلام شده ۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.

آذر با بیان اینکه به طور متوسط درآمد زنان سرپرست خانوار در سال، ۹ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان است، گفت: بیش از ۵۰ درصد زنان سرپرست خانوار در دهک های یک، دو و سه قرار دارند که این آمار بسیار نگران کننده است؛ چراکه ۸۱ زنان سرپرست خانوار دهک اول بی سواد بوده و جمعیت خانواده‌یشان بالا و میزان درآمد پایین است.

۳۰ درصد زنان سرپرست خانوار از کار افتاده اند

رئیس سازمان آمار ایران تصریح کرد: همچنین ۸ درصد زنان سرپرست خانوار معلول، ۷ درصد بیماری جسمی، ۱۴.۵ درصد بیماری روانی و ۳۰ درصد از آنها از کار افتاده هستند. ضمن آنکه ۴۶ درصد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش نهادهای حمایتی شامل کمیته امداد، بهزیستی، بنیاد شهید، شهرداری و… هستند.

آذر در پایان با بیان اینکه در دهه ۷۰ توجه و حمایت بیشتری از قشر زنان سرپرست خانوار شده، اما متاسفانه در دهه ۸۰ فعالیتها بیشتر جنبه شعاری داشته است، گفت: مرکز آمار ایران پیشنهاد می‌کند برای جلوگیری از افزایش زنان سرپرست خانوار سیاستگذاری های ویژه انجام شود، همچنین به بیمه زنان سرپرست خانوار، ترویج بیمه عمر، تحت پوشش قرار دادن زنان سرپرست خانوار، برنامه ریزی برای حمایت مادی و معنوی از فرزندان آنان و کنترل تصادفات جاده ای بیشتر توجه شود. ضمن آنکه ضروری است تا نهادی مستقل برای شناسایی و حمایت از این زنان تشکیل شود تا بتوان آمار دقیقی از وضعیت زنان سرپرست خانوار بدست آورد و اقدامات فرهنگی و آموزشی بیشتری روی آنها انجام شود. 

بیمه زنان بیوه، سالخورده و بی‌سرپرست

بیمه و تأمین اجتماعی یک حق بشری شناخته می‌شود. بند چهارم اصل۲۱قانون اساسی به ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی‌سرپرست اشاره کرده و آن را از وظایف دولت دانسته. اصل ۲۹قانون اساسی هم به طور کل به بیمه و برخورداری از تأمین اجتماعی پرداخته است: «برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، ازکارافتادگی، بی‌سرپرستی، در راه‏ماندگی، حوادث و سوانح، نیاز به خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبت‌های پزشکی به صورت بیمه و غیره، حقی است همگانی. دولت موظف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تأمین کند.» قانونگذاران قانون اساسی از میان حقوق مختلف زنان ترجیح داده‌اند تا به بیمه سه دسته از زنان که تمکن مالی ندارند بپردازند و ‌بندی از بندهای پنج گانه اصل ۲۱ را به آن اختصاص دهند. اینکه چه تعریفی از زنان بیوه، سالخورده و بی‌سرپرست مدنظر است را باید در قانون عادی جست. ماده ۲ قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست مصوب ۱۳۷۱ در تعریف این زنان می‌گوید: «۱-زنان بیوه: بیوه به زنانی اطلاق می‌شود که به عقد ازدواج دائم یا منقطع درآمده و سپس به یکی از دلایل طلاق، فوت شوهر، فسخ عقد، صدور حکم موت فرضی، بذل مدت یا انقضای مدت در نکاح منقطع، شوهر خود را از دست داده باشند. ۲- زنان پیر و سالخورده: زنان بی‌سرپرست و مسنی هستند که قادر به تأمین معاش خود نباشند. ۳ – سایر زنان و دختران بی‌سرپرست: به زنان و دخترانی اطلاق می‌شود که بنا به عللی از قبیل، مفقودالاثر شدن یا از کار افتادگی سرپرست، به طور دائم یا موقت بدون سرپرست(نان آور) می‌مانند.»
 طبق تبصره۳ این ماده و ماده۶ این قانون، البته زنان و کودکان بی‌سرپرستی که به هر نحو از مستمری‌های بازنشستگی، از کار افتادگی و بازماندگان بهره‌مند می‌شوند یا از تمکن مالی برخوردار باشند یا بعداً متمکن شوند از شمول این قانون خارج می‌شوند.
اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب ۱۹۴۸ میلادی هم واژه‌ای معادل بیوگی را به کار می‌برد. بند یک ماده ۲۵ این اعلامیه می‌گوید:  «هر کس حق دارد از سطح معیشتی کافی برای سلامتی و رفاه خود و خانواده‌اش از قبیل خوراک، پوشاک، مسکن و مراقبت‌های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری بهره‌مند گردد و حق دارد به هنگام بیکاری، بیماری، از کارافتادگی، بیوگی و سالخوردگی یا فقدان وسیله امرار معاش و گذران زندگی که خارج از اختیار وی است تأمین گردد.» در پی اعلامیه، میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که آن را بسط داده و اجرایی کرده است در ماده ۹ به تأمین اجتماعی برای هر شخص اشاره می‌کند: «کشورهای طرف این میثاق حق هر شخص را به تأمین اجتماعی از جمله بیمه‌های اجتماعی به رسمیت می‌شناسند.» میثاق در واقع تأمین اجتماعی را حق همه می‌داند و در مواردی مانند مرخصی مادران کارگر با حقوق و مرخصی و مزایای تأمین اجتماعی، بر وجود تأمین اجتماعی تأکید می‌کند. (بند ۲ ماده ۱۰ میثاق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) این میثاق به دلیل الحاق ایران به آن، در حکم قوانین داخل محسوب می‌شود و باید به اجرا درآید. بند ۴ اصل ۲۱ قانون اساسی، علاوه بر اصل ۲۹ این قانون که به برخورداری از تأمین اجتماعی به طور کل پرداخته است، به زنان بیوه، سالخورده و بی‌سرپرست در برخورداری از بیمه توجه خاص کرده است.